İŞÇİLERİN VATANI YOKMUŞ

Külahıma anlatıyorum, İşçilerin vatanı yokmuş..

Neymiş efendim, 1848’lerin Avrupa’sında, Marx ile Engels, birlikte kaleme almış oldukları Komünist Manifesto’da “İşçilerin vatanı yoktur” demiş. Emperyalizm ile ahbap olan  bazı aklı evveller de, madem işçilerin vatanı yoktur; ve aslolan işçi sınıfının uluslararası dayanışması ve birliğidir, o halde bunca yıldır ne diye vatan(ın bağımsızlığı) için mücadele edip duruyoruz demeye başlamış.

Gerçek öyle mi acaba?

Yahu şu kapitalizm çağında milleti olmayan, vatanı olmayan işçi(sınıfı)  olur mu hiç!? “İnsan” denilen soyutlamaya değil, sokaktaki işçi sınıfı mensuplarına bir sor bakayım, “sizin için ‘vatanı yok’, ’vatan-sız’, diyorlar, ne dersiniz  ?” diye. Şaşkın bakışlar içinde adamın vereceği cevap herhalde şöyle olurdu:

“Domatesin, biberin, börtü böceğin, çalı çırpının, ağacın ormanın;  uçan kuşun, balıkların bil cümle mahlukatın .. yeri yurdu var da bir tek işçilerin mi yok?!  İşçi dediğin berduş mu ki yerlerde, köşelerde sürünsün; milleti, vatanı olmasın.

Senin evin barkın varsa, bir vatanın da var demektir.  İnsan bu dünyanın insanıdır, soluduğu havası, içtiği suyu, yediği ekmeği ve işi gücü olan vatansız değildir. İnsanın nerede karnı doyursa, nerede yaşıyorsa; kendini nereye ait hissediyorsa orayı vatan beller, yurt edinir. Yurtsuz, vatansız, ne işçi, ne köylü, ne esnaf, ne de millet vardır.

Peki ama şu vatan ve millet kavramları nereden ve ne zaman çıktı?

Kapitalizmden önce ne millet vardı ne de vatan,  sadece ümmet toplumu vardı.. Saltanat ve imparatorluk toprakları vardı.. Bu topraklarda yaşayan kralın/hükümdarın  ve feodal güçlerin tebaası vardı. Kapitalizm öncesi feodal toplumu  birleştiren bağlar din esaslıydı. İşte bu ümmet kavramı bir dini bağlılığı ifade ediyordu.  Feodal Avrupa’da Hristiyan ümmeti bizim gibi İslamiyet’in hakim olduğu toplumlarda ise Muhammed’in ümmeti vardı. Yani Kapitalizm öncesinde henüz milletleşme  ve milli birliği kurma hareketleri henüz ortada yokken birisine sen nesin diye sorduklarında, kimse, Almanın,  Fransızım, İspanyolum, İngilizim, Türküm… diyemezdi.

Batı’da kapitalizmin gelişmesiyle birlikte   millet(nation)  doğdu. Burjuvazin öncülüğünde ve egemenliğinde Kapitalizm, derebeyliğe ve krallık rejimlerine savaş açarak ümmeti millete dönüştürdü. Kraliyet topraklarını vatan yaptı. Tarih sahnesine çıkan Burjuva sınıfı  böylece milli oldu.  Vatansız millet olamayacağına göre, Kapitalizmin, bir üretim tarzı olarak,  egemen olduğu sınırları belirlenmiş topraklar, vatan oldu. Kapitalizmin öncü ve egemen sınıfı Burjuvazi, derebeylik ilişkilerini yıkarak   kendi ihtiyaç ve çıkarlarına göre toplumu yeniden örgütledi.  Kendi çıkarlarını halkın çıkarları haline getirdi.  Millileşerek ve milletleşerek kendi değerlerini halka mal etti ve insan ilişkilerini  burjuvalaştırdı. Ve toplumu burjuva toplumu,  devleti de milli devlet yaptı.

Dr.Hikmet Kıvılcımlı'ya göre, Milli, kapitalizmin yarattığı bir kavramdır. Yani kapitalist sınıfın, kapitalist ekonomnin yarattığı sosyal yapıdır. Kapitalizmden önce ümmettik; Muhammet ümmetiydik. Milli derken, yalnız  bir sınıfın düşüncesi, bir sınıfın hareketi ve davranışı,  ve bir sınıfın devrimi anlaşılmamalıdır. Modern toplumda işçi sınıfı da millettendir, küçük burjuva da, burjuva da millettendir..  Kapitalizmdeki bütün sosyal sınıflara "millet" diyoruz. Bir avuç sermaye sınıfı nasıl milletten olabilir diyebilirsiniz. Millet biziz, işçisi, fukarası, işsizi, köylüsü, esnafıyla.. millet biziz diyebilirsiniz. Ama işin gerçeği öyle değil, Burjuvazi egemen sınıf olarak, vaktiyle, toplumu örgütlemiş ve biçimlendirmiş. Kendi sınıfsal değerlerini topluma mal etmiş; milli olmuş. Avrupalı ya da ecnebi olmamış; Türk milletinin bir parçası olmuş.

Fakat, milletin bütünü içerisinde, egemen sınıflar(kapitalist sınıf) ve komprador zümreler  dışarıda bırakıldı mı, geri kalan millet kısmına, bölümüne halk denir. Yani egemen sınıfı olmayan millete halk diyoruz. Halk, sınıflı toplumlarda, ezilen-sömürülen-yönetilen sınıf ve tabakaları temsil eder. Demek ki, meseleyi ele alırken,  sosyal sınıf pusulasına göre kerteriz almazsak, anti-emperyalistiz dediğimiz zaman sanki emperyalizmin dışardaymış gibi gelir bize o zaman.. Emperyalizm dışarda ama 1919 senesinde dışarda.. Bu gün içimizde. Yerli milli bir zümre olarak finans-kapital zümresi dünya emperyalist topluluğunun bir parçası durumunda, bizim milletimizin bir bölüğü durumunda. Ve o sıfatla bu kadar etken olabiliyor zaten.. 

Öyleyse, Kapitalizm koşullarında ve günümüzde işçilerin vatanı vardır, bu vatan, kapitalist üretim tarzının  ve sermaye sınıfın egemen olduğu ülkedir. İşçilerin vatansızlaşması ancak ülke sınırlarının ve devletlerin ortadan kalktığı bir toplum düzeninde söz konusu olabilir ki o zaman da zaten işçi sınıfı burjuvazinin sınıf hakimiyetine son verdiği için kendisinin  de bir sınıf olarak varlığı gereksiz olur

Peki ama Marx ve Engels  ‘işçilerin vatanı yoktur’ derken  niye böyle bir cümle kurmuş olabilirler?

O cümlenin devamı şöyle: “İşçilerin vatanı yoktur. Onlardan sahip olmadıkları bir şey alınamaz. Proletarya her şeyden önce siyasal hakimiyeti fethetmek, ulusal sınıf durumuna yükselmek; kendisi ulusu oluşturmak zorunda olduğundan zaten ulusaldır; ama kesinlikle sözcüğün burjuva anlamında değil.”

Kapitalist üretim tarzının egemen olduğu bir ülkede vatanın sahibi, burjuvazidir. Egemenlik araçları olan mal-mülk, sermaye ve iktidar kudreti ondadır. Vatan bir bütün olarak Kapitalistin malı ve sömürü aracıdır.  Vatanın toplumsal ilişkilerini, beşeri faaliyetlerini,  egemen güç olarak burjuvazi örgütlemiştir. Eğer işçi sınıfı, toplumun egemen gücü olabilirse,  emekçilerin ulusunu meydana getirebilirse, bu kez vatan, işçi sınıfının olur. Vatanın yeni sahibi işçi sınıfı olur. İşçi sınıfı kendi dünyasını millete mal ederek kendini milletleştirmiş olur.. İşçi sınıfı iktidar olabilmek için millete malolmak durumundadır.

1848’lerin  Avrupa’sında işçi sınıfı, proletarya devrimini başarmak için, vatan sınırlarını aşıp Avrupa çapında bir dayanışmaya girmesi gerekiyordu. Siyasi Bağımsızlık,  işçi sınıfı için  sömürü ve baskıdan kurtulmanın  önkoşuldur. Engels, Komünist Manifesto' nun 1893 tarihli İtalyanca baskısına yazdığı önsözde bu gerçeği dile getirmişti:  " her bir milletin birlik ve bağımsızlığı yeniden sağlanmadan  proletaryanın milletlerararası birliğini, ya da bu milletlerin ortak amaçlar uğrunda barışçı ve akılcı işbirliğini gerçekleştirmek mümkün olmayacaktır.1848 öncesinin siyasi koşullarında İtalyan, Macar, Alman, Polonya ve Rus işçilerinin bir arada, milletlerarası  eylemi düşünülebilir miydi?" 

İşçi sınıfı devrimcisi  Lenin,  işlerin vatanı yoktur” konusunda, 20 ve 30 Kasım 1916’da arkadaşı İnes Armand’a yazdığı mektuplarda şu  tespitleri yapmıştı:   

“Marxizmin bütün ruhu, bütün sistemi, şunu öne sürer: her tez tarihseldir. Ve her tez,  yalnızca  diğerleriyle ilişkili olarak; ve tarihin somut tecrübeleriyle bağlantı içinde ele alınır.”

“Vatan, tarihsel bir kavramdır. Emperyalist boyunduruktan kurtulma, milli bağımsızlık mücadelesi sırasında vatan başka şeydir; ulusal hareketlerin çok gerilerde kaldığı bir zamanda başka şeydir

Lenin devam ediyor: “ Komünist Manifesto’da deniyor ki, işçilerin vatanı yoktur. Doğru. Ama orada yalnız bu söylenmiyor. Orada, ayrıca, ulusal devletlerin kuruluşunda proletaryanın özel bir rol oynadığı da söyleniyor. Birinci tez(işçilerin vatanı yoktur) alınır ve ikinci tezle(işçiler, kesinlikle burjuva anlamda olmamakla birlikte, sınıf halinde kendilerini ulusal olarak kurumlaştırırlar bağlantısı unutulursa, bu, temelden yanlıştır.

Bu bağlantı nerededir? Bana göre şurada: Demokratik harekette (böyle bir zamanda, böyle somut bir durumda), proletarya, demokratik hareketi (ve bunun sonucu olarak ulusal bir savaşta vatan savunmasını) desteklemeyi reddedemez.

Lenin’e göre ‘işçinin vatanı yoktur’ şu anlama geliyor: “a) Ekonomik durumu ulusal değil, fakat uluslararasıdır. b) Sınıf düşmanı uluslararasıdır. c)Kurtuluşun şartları ayni şekilde, d) İşçilerin uluslararası birliği, ulusal birliğinden daha önemlidir.

Bundan, yabancı boyunduruğundan kurtulmak söz konusu olduğu zaman, mücadele etmemeli anlamı mı çıkar?  Evet mi Hayır mı?

Sömürgelerin kurtuluş savaşları, İrlanda’nın İngiltere’ye karşı savaşı ne olacak?

Yani; ulusal bir ayaklanma vatan savunması değil midir?”

Marx ve Engels, bu gün böyle yarın başka türlü konuşan karışık kafalı adamlar mıydı? Hayır. Bana göre, ulusal savaşta ‘vatan savunması’ Marksizme  kesinlikle uygundur.”

Lenin, Kapitalizmin emperyalizm dönemindeki sınıf çelişkilerini ve sınıf mücadelesini tahlil etti. Devrimin 19.yüzyıl Avrupası'nda olduğu gibi gelişmiş ileri kapitalist ülkelerde olmayacağını;  Devrim odağının, artık, ezilen ve sömürülen dünyaya kaydığını; ve devrimin bundan böyle proletarya ile burjuvazi arasındaki çelişmenin ürünü olamayacağını; devrimin emperyalizm ile ezilen milli devletler arasındaki çelişmesinin sonucu olacağını tespit etti.

Bu durumda, vatan ve milli devletleri savunma, emperyalizmin sömürü baskı ve denetimine karşı koymak demekti. Emperyalizm, günümüzde, tekelci sermayenin egemenliği demek olduğundan ve tekelci sermayede egemen sınıf olduğundan, tekelci sermayeye karşı vatanı ve milli devletin bağımsızlığını savunmak, egemen sınıfa karşı savaşmak, sınıf mücadelesi yapmak  demekti.  Milli bağımsızlığı ve vatanı savunmak, sınıf mücadelesinin  bu günkü koşullarda, yani emperyalizm çağında, aldığı biçimdir. Milli bağımsızlığın savunulması,  Emperyalist hegemonyanın aracı  ve emperyalist dünyanın bir parçası olmamak demektir. Sosyalizm yolunda katedilmesi gerekli olan menzildir.

Emperyalizmin meşruiyeti ve kamuflajı  anlamına gelen  küreselleşme çağında, sermayenin vatanı yoktur; ama işçi sınıfının, her zaman savunacakları ve bir devrimle toplumu kurtaracakları, hayatı güzelleştirecekleri bir vatanı vardır. Bu devrimi ise, Türkiye'de, işçi sınıfı öncülüğünde Türk Milleti ile   yapılacaktır..

MERAKLISI İÇİN NOTLAR :

Bekir Çoşkun, Vatanın Neresini Seversiniz:      http://www.hurriyet.com.tr/vatanin-neresini-seversiniz-39014921,

Erkin Özalp, Marx neden ‘işçilerin vatanı yoktur’ demişti?   http://www.haberveriyorum.net/icerik/erkin-ozalp-marx-neden-iscilerin-vatani-yoktur-demisti

Mustafa Solak, İşçilerin vatanı yok mu?     https://www.aydinlik.com.tr/ozgurluk-meydani/2017-mayis/iscilerin-vatani-yok-mu

Sinan Avcıoğlu, İşcilerin Vatanı Yok mu?   http://odatv.com/iscilerin-vatani-yok-mu-0812161200.html

Doğu Perinçek,  Lenin’in Katkısına 21.Yüzyıldan bakışlar, Bilim ve Ütopya, Aylık Bilim, Kültür ve Politika Dergisi,  Ocak 2014, Sayı: 225

Dr.Hikmet Kıvılcımlı, DEV-GENÇ Seminerleri, Kıvılcım Yayınları, Mayıs 1989